Koordynacja systemów zabezpiecznia społecznego. O co w tym właściwie chodzi?

Czy w przypadku przebywania jednego z rodziców za granicą, drugi może skorzystać ze świadczeń wypłacanych przez Gdańskie Centrum Świadczeń? To zależy od konkretnej sytuacji. W przypadku, gdy jedno z rodziców przebywa za granicą, zachodzi potrzeba sprawdzenia czy mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jeżeli rodzic pracuje za granicą, to właśnie ten kraj powinien być właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych i wychowawczych.

Co to jest koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego i jakich państw dotyczy?

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego to regulacje prawne, które uzupełniają prawo wewnętrzne danego państwa, chroniąc osoby wykonujące pracę za granicą przed utratą ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego. Dzięki tym regulacjom osoby przemieszczające się mają zapewnioną ochronę socjalną, czyli mogą skorzystać ze świadczeń obowiązujących w danym kraju.

– Z uwagi na możliwość skorzystania przez rodzica ze świadczeń przysługujących w danym państwie, musimy sprawdzić, czy przyznając świadczenie w Polsce nie zdublujemy udzielonej już pomocy. – informuje Katarzyna Szymańska, pracownik Działu Obsługi Mieszkańców Gdańskiego Centrum Świadczeń.

Oczywiście nie każdy wyjazd rodzica za granicę skutkuje wszczęciem procedury sprawdzającej.

– Przepisów o koordynacji nie stosuje się w przypadku wyjazdu turystycznego, leczniczego lub związanego z podjęciem przez dziecko kształcenia poza granicami kraju. – dodaje Katarzyna Szymańska.

Konieczność sprawdzenia, czy mają zastosowanie przepisy o koordynacji zachodzi, gdy wyjazd następuje w momencie składania wniosku, jak i w czasie, kiedy świadczenie jest pobierane. Aby wiarygodnie sprawdzić czy w konkretnej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wnioskodawca musi przekazać informacje dotyczące miejsca zamieszkania rodzica za granicą oraz dane jego pracodawcy.

Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie, kiedy jeden z rodziców dziecka przebywa na terenie jednego z następujących państw: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania (z wyjątkiem Grenlandii i Wysp Faro), Estonia, Finlandia, Francja (także na obszarze Reunion, Martyniki, Gwadelupy i Gujany Francuskiej), Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia (w tym na Maderze i Azorach), Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Włochy, Wielka Brytania, w tym na Gibraltarze (zasady nie obowiązują natomiast na Wyspie Man i Wyspach Normandzkich).

Przy składaniu wniosku

W momencie składania wniosku o świadczenia rodzinne oraz wychowawcze, jeśli jedno z rodziców przebywa za granicą, wniosek wraz z dokumentami przekazany zostaje do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Urząd ten ustala czy w danej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Po weryfikacji wydaje decyzję w tym zakresie, następnie zwraca dokumentację.

W okresie wypłaty świadczeń

W przypadku, gdy wyjazd jednego z rodziców nastąpi po wydaniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne lub wychowawcze, pracownicy Gdańskiego Centrum Świadczeń, po otrzymaniu informacji o takim wyjeździe, przeprowadzają postępowanie mające na celu wyjaśnienie charakteru wyjazdu.

– Gdy w wyniku takiego postępowania okaże się, że wyjazd ma charakter np. leczniczy, sprawa nie jest przekazywana do weryfikacji uprawnień, a świadczenie jest dalej wypłacane. – objaśnia Katarzyna Szymańska. –  W innych przypadkach wniosek wraz z dokumentami przekazany zostaje do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. – dodaje.

Gdy pracownicy Urzędu Wojewódzkiego  potwierdzą, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wówczas uchylona zostaje decyzja przyznająca świadczenia. Uchylenie decyzji następuje od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń w innym państwie.

Natomiast jeżeli ustalą, że w sprawie nie mają zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub nie ma możliwości ustalenia czy w danej sprawie mają one zastosowanie, wówczas wypłata świadczeń będzie kontynuowana.

Ważne! 

Niepoinformowanie o wyjeździe lub przebywaniu poza granicami Polski drugiego z rodziców może skutkować powstaniem nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i wychowawczych, a w konsekwencji − koniecznością ich zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Zmiana instytucji od 1 stycznia 2018 r.

Od 1 stycznia 2018  r. koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego na terenie naszego województwa zajmuje się Wojewoda Pomorski (Pomorski Urząd Wojewódzki). Zadanie to przejął od Samorządu Województwa Pomorskiego (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego).

Bezpośrednio obszarem koordynacji zajmuje się Wydział Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku (Oddział Koordynacji Świadczeń Rodzinnych i Wychowawczych) przy ul. Okopowej 21/27. Do tej instytucji kierowane są wszelkie zapytania o zastosowanie przepisów o koordynacji w indywidualnych przypadkach klientów Gdańskiego Centrum Świadczeń.

• Koordynacja zabezpieczenia społecznego w województwie pomorskim: http://www.gdansk.uw.gov.pl/koordynacja-systemow-zabezpieczenia-spolecznego

Do zadań Oddziału Koordynacji Świadczeń Rodzinnych i Wychowawczych (PUW w Gdańsku)  należy:

– pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczpospolitej Polskiej
w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

– wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych oraz świadczeń wychowawczych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

• Więcej o zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej: https://www.mpips.gov.pl/koordynacja-systemow-zabezpieczenia-spolecznego/unia-europejska/
• Na temat wiążących Polskę umów o zabezpieczeniu społecznym możesz przeczytać tutaj: https://www.mpips.gov.pl/koordynacja-systemow-zabezpieczenia-spolecznego/umowy-miedzynarodowe-o-zabezpieczeniu-spolecznym/